بازتاب نمایش قدرت سیاسی متأثر از اندیشۀ سیاسی ایرانشهری در اشعار خاقانی شروانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان

2 دانشیار ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان

3 استادیار علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان

4 دانشجوی‌دکتری ادبیات‌فارسی‌دانشگاه گیلان

چکیده

چکیده
در پسِ روساخت زیبایی‎شناختی آثار ادبی، فرآیند پویایی فرهنگی در جریان است. بخش اعظمی از نظام‎های فکری و سنت‎های فرهنگی دیرین، در طی این فرآیند، حفظ، ارزش‎گذاری و منتقل می‎گردند. مطالعات میان‎رشته‎ای، از جمله رویکردهای مردم‎شناختی به ادبیات، امکان شناخت بهتر و عمیق‎تر این نظام‎ها را فراهم‎می‎آورد. به همین منظور، مقالۀ حاضر، جلوه‎های نمایش قدرت سیاسی و اهداف آن و همچنین نظام اندیشۀ سیاسی ایرانشهری را در اشعار خاقانی شروانی، شاعر بزرگ دربار شروان‎شاهان در قرن ششم مورد بررسی قرارمی‎دهد. پرسش اساسی این پژوهش درک موارد یادشده از خلال تصاویر و توصیفات شعری و درجۀ انطباق آنها با یکدیگر است.
هدف آن است تا با تحلیل متن ادبی منتخب، در ضمن نشان‎دادن ظرفیت آن در به‎تصویرکشیدن مفاهیم مردم‎شناختی و فرهنگی، شناخت و تحلیلی از زیرساختارهای قدرت و فضای تفکر سیاسی جامعۀ دوران شاعر بر مبنای داده‎ها و تصاویر شعری ارائه‎‎شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Reflection of the Demonstration of Political Power Influenced by the Iranshahri’s Political Thought in Khaqani Shirvani’s Poems

نویسندگان [English]

  • Firouz Fazeli 1
  • Moharram Rezayati 2
  • Seyyed Hashem Mousavi 3
  • Nasrin Karimpour 4
چکیده [English]

Behind the aesthetic surface of literary works, there is a process of cultural dynamism, during which a great part of the intellectual systems and the ancient cultural traditions are maintained, valuated, and transferred. Interdisciplinary studies, including anthropological approaches to literature, make a comprehensive understanding of such systems possible. The present paper aims to study the demonstration of political power and its goals as well as the system of political thought in Khaqani Shirvani’s poems–the great poet of the court of Shirvanshah in the sixth century. The basic question of the research lies in understanding the mentioned cases through images, poetic descriptions, and the degree of their match.
The purpose is to show the capacity of the selected literary text in describing the anthropological and cultural concepts and to identify and analyze the infrastructures of power as well as the atmosphere of political thought in the time of the poet based on poetic images and data.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Anthropological Approach
  • Political Power Show
  • Iranshahri’s Political Thought
  • Text Analysis
  • Khaqani Shirvani
  • Shirvanshah
منابع
آراسته‎خو، محمد (1371). جامعهشناسی سیاسی، تهران: صدوق.
ادی، سموئیل کندی (1381). آیین شهریاری در شرق، ترجمۀ فریدون بدره‎ای، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی.
اردلان جوان، علی (1374). تصویرهای زیبا در اشعار خاقانی، تهران: پاژنگ.
اقبال، عباس (1375). سیاستنامۀ خواجه نظامالملک، چ 3، تهران: اساطیر.
اکبرزاده، داریوش (1383). «دخمه»، مجلۀ مطالعات ایرانی دانشگاه علوم انسانی شهید باهنر کرمان، س 3، ش 5.
اکبری بیرق، حسن (1388). «جلوۀ سیاست در ادب و عرفان ایرانی»، مجلۀ دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، س 8، ش 28.
ایناسترانتسیف، کانستانتین (1384). تحقیقاتی دربارۀ ساسانیان، ترجمۀ کاظم کاظم‎زاده، تهران: علمی و فرهنگی.
بلاندیه، ژرژ (1385). سیاست بر صحنه، از مجموعۀ پارههای انسانشناسی، تألیف، ترجمه و گردآوری از ناصر فکوهی، تهران: نی
ترکمنی‎آذر، پروین (1389). «نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران در ایجاد امنیت قلمرو سیاسی»، مجلۀ جستارهای تاریخی، دورۀ اول، ش1.
حقدار، علی‎اصغر (1382). قدرت سیاسی در اندیشۀ ایرانی، تهران: کویر
دیایی، نازیلا (1385). «نقش اسطوره در فرش»، پایگاه علمی ـ پژوهشی فرش ایران:  www.rugart.org
ریویر، کلود (1382). انسانشناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نی
زرین‎کوب، عبدالحسین (1382). تاریخ مردم ایران از پایان ساسانیان تا پایان آلبویه، چ 8، تهران: امیرکبیر.
ستاری، جلال (1370). زمینۀ فرهنگ مردم، تهران: ویراستار.
سجادی، ضیاءالدین (1374). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی، تهران:‌ زوار.
سجادی، ضیاءالدین (1378). دیوان خاقانی شروانی، چ 6، تهران: زوار.
سلطان‎زاده، حسین (1382). «از باغ تا پارک»، نامۀ انسانشناسی، دورۀ اول، ش 4.
صدقی، ناصر (1382). «بررسی روند شکل‎گیری و دگرگونی نظام ادارۀ ایالت حکومت سلجوقی»، فصلنامۀ علمیپژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، س 19، ش 2، پیاپی 77.
طباطبایی، جواد (1375). خواجه نظامالملک، تهران: طرح نو.
ظهوری، حسن (1385). نمادهای شهری و قدرت، از مجموعۀ پاره‎های انسان‎شناسی، تهران: نی.
عمویی، حامد؛ و پری‎چهر شاهسوند (1388). «اسطورۀ سیاسی در ایران باستان»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، ش 8.
فرای، ریچارد (1383). تاریخ سیاسی ایران در دورۀ ساسانیان، از مجموعۀ تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3 قسمت اول، ترجمۀ حسن انوشه، چ 4، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1379). شاهنامه (چاپ مسکو)، تک جلدی، چ 6، تهران: قطره.
فکوهی، ناصر (1385). پارههای انسانشناسی، تهران: نی.
کرمی، محمدحسین، و زینب نوروزی (1387). «اندیشۀ سیاسی ایرانشهری در اسکندرنامۀ نظامی»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش 24، پیاپی 21.
کریمی، مهدی (1388). انسانشناسی سیاسی، کتاب ماه علوم اجتماعی، س 13، ش 15.
کزازی، میرجلال‎الدین (1380). گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، چ 2، تهران: مرکز.
کسرایی، محمد سالار (1386). «اندیشۀ سیاسی فردوسی»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، س 4، ش 7.
کندلی، غفار (1374). خاقانی شروانی، زمان و محیط او، ترجمۀ میرهدایت حصاری، تهران: نشر دانشگاهی.
هینلز، جان (1382). شناخت اساطیر ایران،ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه
منابع
آراسته‎خو، محمد (1371). جامعهشناسی سیاسی، تهران: صدوق.
ادی، سموئیل کندی (1381). آیین شهریاری در شرق، ترجمۀ فریدون بدره‎ای، چ 2، تهران: علمی و فرهنگی.
اردلان جوان، علی (1374). تصویرهای زیبا در اشعار خاقانی، تهران: پاژنگ.
اقبال، عباس (1375). سیاستنامۀ خواجه نظامالملک، چ 3، تهران: اساطیر.
اکبرزاده، داریوش (1383). «دخمه»، مجلۀ مطالعات ایرانی دانشگاه علوم انسانی شهید باهنر کرمان، س 3، ش 5.
اکبری بیرق، حسن (1388). «جلوۀ سیاست در ادب و عرفان ایرانی»، مجلۀ دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، س 8، ش 28.
ایناسترانتسیف، کانستانتین (1384). تحقیقاتی دربارۀ ساسانیان، ترجمۀ کاظم کاظم‎زاده، تهران: علمی و فرهنگی.
بلاندیه، ژرژ (1385). سیاست بر صحنه، از مجموعۀ پارههای انسانشناسی، تألیف، ترجمه و گردآوری از ناصر فکوهی، تهران: نی
ترکمنی‎آذر، پروین (1389). «نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومتگران در ایجاد امنیت قلمرو سیاسی»، مجلۀ جستارهای تاریخی، دورۀ اول، ش1.
حقدار، علی‎اصغر (1382). قدرت سیاسی در اندیشۀ ایرانی، تهران: کویر
دیایی، نازیلا (1385). «نقش اسطوره در فرش»، پایگاه علمی ـ پژوهشی فرش ایران:  www.rugart.org
ریویر، کلود (1382). انسانشناسی سیاسی، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نی
زرین‎کوب، عبدالحسین (1382). تاریخ مردم ایران از پایان ساسانیان تا پایان آلبویه، چ 8، تهران: امیرکبیر.
ستاری، جلال (1370). زمینۀ فرهنگ مردم، تهران: ویراستار.
سجادی، ضیاءالدین (1374). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی، تهران:‌ زوار.
سجادی، ضیاءالدین (1378). دیوان خاقانی شروانی، چ 6، تهران: زوار.
سلطان‎زاده، حسین (1382). «از باغ تا پارک»، نامۀ انسانشناسی، دورۀ اول، ش 4.
صدقی، ناصر (1382). «بررسی روند شکل‎گیری و دگرگونی نظام ادارۀ ایالت حکومت سلجوقی»، فصلنامۀ علمیپژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا، س 19، ش 2، پیاپی 77.
طباطبایی، جواد (1375). خواجه نظامالملک، تهران: طرح نو.
ظهوری، حسن (1385). نمادهای شهری و قدرت، از مجموعۀ پاره‎های انسان‎شناسی، تهران: نی.
عمویی، حامد؛ و پری‎چهر شاهسوند (1388). «اسطورۀ سیاسی در ایران باستان»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، ش 8.
فرای، ریچارد (1383). تاریخ سیاسی ایران در دورۀ ساسانیان، از مجموعۀ تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج 3 قسمت اول، ترجمۀ حسن انوشه، چ 4، تهران: امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1379). شاهنامه (چاپ مسکو)، تک جلدی، چ 6، تهران: قطره.
فکوهی، ناصر (1385). پارههای انسانشناسی، تهران: نی.
کرمی، محمدحسین، و زینب نوروزی (1387). «اندیشۀ سیاسی ایرانشهری در اسکندرنامۀ نظامی»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ش 24، پیاپی 21.
کریمی، مهدی (1388). انسانشناسی سیاسی، کتاب ماه علوم اجتماعی، س 13، ش 15.
کزازی، میرجلال‎الدین (1380). گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، چ 2، تهران: مرکز.
کسرایی، محمد سالار (1386). «اندیشۀ سیاسی فردوسی»، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، س 4، ش 7.
کندلی، غفار (1374). خاقانی شروانی، زمان و محیط او، ترجمۀ میرهدایت حصاری، تهران: نشر دانشگاهی.
هینلز، جان (1382). شناخت اساطیر ایران، ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه