حکمت متعالیه و انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

چکیده
مقالۀ حاضر به بررسی ظرفیت‌‌های عملی حکمت متعالیه در مقایسه با انقلاب اسلامی ایران می‎پردازد. پرسش این است که پشتوانۀ فلسفی و خردورزانۀ انقلاب اسلامی ایران چیست؟ آیا می‎توان گفت انقلابی چنین بزرگ، فاقد پشتوانۀ فلسفی و خردورزانه است؟ نگارنده با بررسی دیدگاه موافقان و منتقدان، بر ظرفیت حرکت‎آفرین حکمت متعالیه در انقلاب اسلامی تأکید کرده و بر این نظر است که این حکمت هم در پیدایش انقلاب اسلامی تأثیراتی داشته است و هم در استمرار و تداوم آن نقش مؤثری ایفا کرده و خواهد کرد. این موضوع به‎ویژه در تأسیس دانش‎های موردنیاز، به پشتوانۀ علمی و عملی چنین دستگاه فلسفی‎ای امکان‎پذیر خواهدشد. در واقع، فلسفۀ متعالیه به سبب نوع نگاه به انسان و قائل‎شدن به حرکت جوهری، پشتوانۀ حرکت‎های انقلابی را فراهم‎می‎کند. اگرچه منتقدان نیز به دلیل حضور امام خمینی در نقش رهبری انقلاب بر تأثیر حکمت متعالیه بر انقلاب اسلامی تأکید می‎‎کنند، این تأثیر را تأثیر تام و تمامی نمی‌‌دانند. به نظر، اوج اسفار اربعه که سفر چهارم است، انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی توسط امام خمینی است. حکمت متعالیه تأثیر بسیاری در پیدایش، استمرار و تداوم انقلاب اسلامی داشته است. افزون بر اینکه به این وسیله می‎توان ارزش‎های انقلاب اسلامی را احیا کرد و با تحلیل انقلاب اسلامی ایران با بهره‎گیری از عناصر حکمت متعالیه جان تازه‎ای به مباحث تحلیلی انقلاب اسلامی ایران ببخشیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Transcendental Wisdom and the Islamic Revolution of Iran

نویسنده [English]

  • Sharif Lakzaei
چکیده [English]

The present paper aims to study the actual capacities of the transcendent wisdom in comparison to the Islamic Revolution of Iran. The research question is: What is the philosophical and intellectual background of the Islamic Revolution of Iran? Can such a great revolution lack an intellectual and philosophical background? Having analyzed the views of proponents and opponents, the author has highlighted the dynamic capacity of the transcendent wisdom in the Islamic Revolution, stressing that the wisdom was, and will still be, effective both in the emergence of the Islamic Revolution and in its continuity. The establishment of any required knowledge will be especially based on the scientific and practical dimensions of the mentioned philosophical system. Indeed, the transcendental philosophy supports revolutionary movements due to its view towards human and belief in substantial motion. Critics recognize the influence of the transcendent wisdom over the Islamic Revolution due to the leadership of Imam Khomeini. However, they do not consider the influence full and complete. It seems that the culmination of the Four Journeys, which is the fourth journey, is the Islamic Revolution and the establishment of the Islamic Republic by Imam Khomeini. The transcendent wisdom has had a great influence over the emergence and continuity of the Islamic Revolution. Thus, the elements of the transcendent wisdom can be effective in the revival of the values and the revitalization of the analytical issues of the Islamic Revolution of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Transcendent Wisdom
  • Islamic Revolution
  • substantial motion
  • Four Journeys
  • Imam Khomeini
منابع
افروغ، عماد (1387). «تبیین فلسفی انقلاب اسلامی بر اساس حکمت متعالیه»، سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، دفتر اول: مجموعۀ نشست‌‌ها و گفت‌وگوها، به اهتمام شریف لک‌‌زایی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
افروغ، عماد (1390). انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن، ویراست دوم، تهران: سورۀ مهر.
بستانی، احمد (1388). «نهاد ناآرام انقلابی» خردنامۀ همشهری، ش 29.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، بنیان مرصوص امام خمینی در بیان و بنان آیتالله جوادی آملی، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1387). «چالش‌‌های حکمت متعالیه در مسئلۀ سیاست»، سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، دفتر اول: مجموعۀ نشست‌‌ها و گفت‎وگوها، به اهتمام شریف لک‌‌زایی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حکیمی، محمدرضا (1386). الهیات الهی و الهیات بشری (مدخل)، قم: دلیل ما.
خامنه‌‌ای، سید علی (۱۳۸۶/۰۹/۰۸). بیانات در دیدار جمعى از اساتید، فضلا، مبلّغان و پژوهشگران حوزههاى علمیۀ کشور، به نقل از پایگاه اطلاع‎رسانی دفتر مقام معظم رهبری.
خامنه‎ای، سید محمد (بی‎تا). خردنامۀ صدرا، همایش روز جهانی فلسفه.
خمینی، روح‎الله (1385). صحیفۀ امام، ج 5 و 21، چ 4، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
صدرا، علیرضا (1387). «روش‎شناسی حکمت متعالیه و تأثیر آن بر دانش سیاسی»، سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، دفتر اول: مجموعۀ نشست‌‌ها و گفت‎وگوها، به اهتمام شریف لک‌‌زایی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صدرالدین شیرازی، محمد‎بن ابراهیم (1375). رسائل فلسفی صدرالمتألهین، به اهتمام ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
ضیایی، علی‌اکبر (1381). نهضت فلسفی امام خمینی، تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
فردید، سید احمد (1381). دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان، به کوشش محمد مددپور، تهران: مؤسسۀ فرهنگی چاپ و نشر نظر.
لک‌‌زایی، شریف (1389). «تکوین حکمت متعالیه از صدرالمتألهین تا امام خمینی»، در سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، مجموعۀ مقالات، ج 2، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لک‌‌زایی، نجف (1381). اندیشۀ سیاسی صدرالمتألهین، قم: بوستان کتاب.
لک‌‌زایی، نجف؛ و رضا لک‌‌زایی (1390)، «تحلیل انقلاب اسلامی ایران در چهارچوب حکمت متعالیه»، فصلنامۀ متین، ش 51.
مصطفوی، سید حسن (1389، 29آبان). «مکتب سینوی قوی‌‌ترین مکتب فلسفی اسلام است»، به نقل از باشگاه اندیشه. http://www.bashgah.net/fa/content/show/50325
مطهری، مرتضی (1387). فلسفۀ تاریخ، ج 1، چ 15، تهران: صدرا.
میرباقری، سید مهدی (1390). «ولایت فقیه یا ولایت حکیم: بررسی جایگاه فلسفه اسلامی در انقلاب اسلامی»، مجلۀ سورۀ اندیشه، ش 48 و 49.
نامدار، مظفر؛ و مصطفی امه‎طلب (1385). «انقلاب اسلامی و حکمت متعالیه»، فصلنامۀ پانزده خرداد، ش 13.
نصر، سید حسین (1384). «عرفان نظری و تصوف علمی و اهمیت آنها در دوران کنونی»، ترجمۀ انشاء‎الله رحمتی، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 1.